BİR ZAMANLARIN YASAK KENTİ ŞİMDİ UZAY TURİSTLERİNİ AĞIRLIYOR
Yazı ve Fotoğraflar: Timur Özkan
Rusya Federasyonu’nun Moskova, St. Petersburg, Novosibirskve Ekaterinburg’dan sonraki beşinci büyük kenti olan Nijni Novgorod, kısaca olarak da anılan Volga Federal Bölgesi’ndeki aynı adlı vilayetin merkezi konumundadır.
Oka ve Volga nehirlerinin birleştiği bir coğrafyada yer alan kent aynı zamanda efsanevi Trans Sibirya demiryolu hattı üzerine bulunur. Sözcük anlamı Aşağı Yenikent olan Nijni Novgorod, Sovyetler Birliği döneminde, burada doğup büyüyen ünlü yazar Maksim Gorki’nin adını taşıyordu. Tren tarifelerinde ve biletlerinde halen bu adla anılmaya devam eden kentin istasyonu da Gorki Moskovski Vokzal adını taşımaktadır.
Gorki’nin birçok heykelini de görebileceğiniz ve kentin ana caddelerinden birinin de Ul. Maksima Gorkoga olarak adlandırıldığı Nijni Novgorod’da; ünlü yazarın izini sürmek isteyenler Gorki’nin yaşadığı ve çeşitli özel eşyalarının sergilendiği iki ayrı müze evi ve de Gorki Edebiyat Müzesi’ni gezebilirler.
Nijni Novgorod, Gorki ile birlikte, bir dönem buraya sürgün edilen Nobel ödüllü ünlü fizikçi Andrey Saharov’un da hatırasın yaşatmakta olup muhalif bilim adamının sürgünde iken yaşadığı evde oluşturulan Saharov Müzesi de meraklılarını beklemektedir.
Daha çok edebiyat veya bilim tutkunlarına hitap eden bu müzeler haricinde Nijni Novgorod’ın herkese hitap eden yerleri; Kremlin (Kale), Pokrovka yaya bölgesi, Oka ve Volga nehirlerinin kıyıları ile tarihi kilise ve manastırlar olarak özetlenebilir.
Kremlin’den başlayacak olursak; 1221 yılında Nijni Novgorod’ı kuran Rus Prens II. Yuri’nin yaptırdığı ahşap kalenin yerine inşa edilen bugünkü Kremlin 2015’de yapımının 500. yılını kutlamaya hazırlanıyor. Rusya’nın tarihi kentlerinin hemen hepsinde yer alan Kremlin’lerden farklı olarak sarp bir yamaçta kurulan kalenin, 13 burçla birbirlerine bağlanan tuğla duvarlarının uzunluğu 2 kilometreyi buluyor. Nijni Novgorod Kremlin’i, 16. yüzyılda, Tatar akınlarına karşı yapılmış olup Rusya’nın en sağlam ve en iyi korunmuş kalelerinden biri olarak kabul ediliyor. Kremlin, Moskova’da olduğu gibi Meclis, mahkeme vb çeşitli idare binalarıyla birlikte Başmelek Mikael Katedrali ve II. Dünya Savaşı kahramanları anısına yapılan Sönmeyen Ateş ile Devlet Sanat Müzesi’ne de ev sahipliği yapmaktadır. Eski Vali Konağı’nda kurulan Nijni Novgorod Devlet Sanat Müzesi’nde 14.yüzyıla tarihlenen ikonalardan, çağdaş sanatçıların eserlerine kadar zengin bir koleksiyon görülebilir.
Kremlin’in duvarları aynı zamanda kent ve nehir manzarasının en güzel görülebildiği yerler olup, Oka ve özellikle Volga kıyıları aynı zamanda popüler gezinti alanlarıdır. Nijni Novgorod’un bir diğer gezinti ve alışveriş alanı ise tarihi Balşoya Pokrovskaya Caddesidir. Kısaca Pokrovka olarak anılan ve Moskova’nın Arbat, İstanbul’un İstiklal caddelerine benzetilebilecek bir yaya bölgesi olan bu caddede; aralarında, kilise ve şato sentezi ilginç mimarisiyle ilgi çeken ve de 1913’de Romonav Hanedanı’nın 300. yılı şerefine inşa edilen Devlet Bankası ile Tiyatro’nun da bulunduğu 18. ve 19. yüzyıl binaları sıralanır.
Nijni Novgorod’ın tarihi kilise ve manastırlarından; 13. yüzyıla tarihlenen Anons Manastırı, 17. yüzyıl eseri Pechorski Manastırı, 18. yüzyıldan Stragonav Kilisesi (Rojdestvenskaya) ve 19. yüzyılda inşa edilen Aleksandır Nevski Katedrali geleneksel mimarileriyle dikkat çekerken kentteki bir diğer önemli mimarlık eseri de tarihi sergi ve fuar binası Yarmarka’dır. Geleneksel Rus Mimarisi ile birlikte geleneksel yaşam tarzının görülebileceği Volga Halkları Mimari ve Kültür Açıkhava Müzesi ise kent merkezine 5 km kadar uzaklıktaki Shelokovski Park’da gezilebilir.
Nijni Novgorod’ın yakın çevresinde görülebilecek diğer yerler arasında: Rusya’nın önemli dini merkezlerinden Deveyevo, kuruluş tarihi itibariyle neredeyse Moskova ile yaşıt olan ve “yüz müzeli kent” olarak tanınan Semyonov ile bir semaver müzesine de ev sahipliği yapan, sanatoryumuyla ünlü Gorodets kasabası not edilebilir.
Nijni Novgorod’un pek bilinmeyen bir özelliği daha var. Burada kurulu askeri araştırma ve üretim tesisleri nedeniyle, Sovyetler Birliği döneminde yabancılara kapalı olan kentin söz konusu yasak dönemleri artık çok geride kalmış olup dönemin en yasak yerlerinden biri olan Sokol Askeri Üssü’nde MIG 29 savaş uçaklarıyla düzenlenen hava akrobasisi ve uzay turları bir zamanlar asla istenmeyen yabancıları şimdi özellikle buralara çekmektedir.
Türkiye ile + 2 (yaz döneminde 1) Moskova ile sıfır saat farkı bulunan ve başkent Moskova’nın 400 km doğusunda yer alan Nijni Novgorod’a; Moskova’dan uçakla bir, karayoluyla beş, hızlı trenle dört ve normal trenlerle altı veya yedi saatte ulaşılabilir.
ozkantimur@yahoo.com
TİMUR ÖZKAN
1957 yılında Ankara’da doğdu, 1981’de Ankara Devlet Mühendislik ve Mimarlık Akademisi, Mimarlık Fakültesi’nden mezun oldu. Türkiye’de ve yurt dışında çeşitli şantiyelerde çalıştı. Öğrencilik yıllarında gezmeye başladı, Türkiye’nin tamamına yakın kısmını ve yedi kıtada, 150 civarında ülkenin 500’e yakın kentini gezdi.
Dokuz gezi ve üç araştırma kitabı (*) yazan, 13 gezi kitabının (**) da editörlüğünü yapan Özkan’ın; ayrıca çeşitli seçkiler ile gazete ve dergilerde 400’dan fazla gezi ve araştırma yazısı yayımlanmıştır.
Ankara Kulübü tarafından geleneksel olarak verilmekte olan “Başkent Ankara’ya Hizmet Ödülü”ne, 2012 yılında, “Ankara Gönüllüsü” alanında layık görülmüştür.
Kapsamlı bir gezi ve Ankara literatürüne sahip olan Özkan, Ankara’nın yakın tarihine özellikle Cumhuriyet öncesi dönemiyle Cumhuriyetin ilk yıllarına ilgi duymakta ve ilerde Ankara araştırmalarına yönelmeyi planlamaktadır.
Ankara Üniversitesi Ankara Çalışmaları Araştırma ve Uygulama Merkezi (ANKAMER) Danışma Kurulu Üyesi olan Timur Özkan; ayrıca Ankara Kulübü, Mimarlar Derneği 1927 ve Türkiye Gezginler Kulübü ile Ankaralı Gezginler Grubu’na üyedir.
(*)
Gezgince
Gezmek Yaşamaktır
4 Kıtadan
5 Kıtadan
6 Kıtadan
7 Kıtadan
Kıtadan Kıtaya
Ankara
Ankara Çiğdemi
Ankara Şehrengizi
Tekirdağ Şehrengizi (Turhan Demirbaş ile)
Kaliningrad’dan Kamçatka’ya Rusya
(**)
Ankaralı Gezginler 1 Dünyadan Gezi Yazıları (43 yazar) 2. Baskı
Ankaralı Gezginler 2 Türkiye’den Gezi Yazıları (43 Yazar)
Ankaralı Gezginler 3 Ankara’dan Gezi Yazıları (51 Yazar)
Gezgin Gözüyle Rusya ve Kafkasya (43 Yazar)
Gezgin Gözüyle Mısır ve Ortadoğu (40 yazar)
Gezgin Gözüyle Çin ve Uzak Asya (37 Yazar)
Gezgin Gözüyle Hindistan ve Yakın Asya (43 Yazar)
Gezgin Gözüyle Afrika (37 Yazar)
Gezgin Gözüyle Türkiye 1 (39 Yazar)
Gezgin Gözüyle Türkiye 2 (44 Yazar)
Gezgin Gözüyle Ankara (49 Yazar) 2. Baskı
Gezgin Gözüyle Eskişehir (27 Yazar)
Gezgin Gözüyle Türk Dünyası (34 Yazar)
